“Ik eet gezond, slaap goed, beweeg voldoende en drink volop water. Waarom voel ik me toch vaak zo beroerd?” Deze vraag krijg ik regelmatig te horen. De reden dat veel vrouwen zich niet vitaal voelen, hangt bijna altijd samen met hun hormoonbalans. Als onze hormonen uit balans zijn dan gaat er vroeg of laat ergens iets mis en liggen klachten op de loer. Hoe weet je of jouw hormonen uit balans zijn?
Begin op tijd aan de menopauze
“Je kunt niet vroeg genoeg beginnen aan de menopauze”, zeg ik wel eens voor de grap. Wat ik daarmee bedoel is dat het als vrouw goed is om zo vroeg mogelijk aandacht te hebben voor het in balans brengen en houden van je hormoonhuishouding. In de menopauze zullen onze belangrijkste hormonen oestrogeen en progesteron afnemen, wat gepaard kan gaan met schommelingen en (tijdelijke) disbalansen. Deze disbalansen kunnen in combinatie met andere factoren, zoals het vertragen van je stofwisseling, voor allerlei vervelende (overgangs)klachten zorgen.
Mannen hebben een schuifknop, vrouwen een schakelkast
Veel klachten die bij de overgang horen, kunnen bij vrouwen van alle leeftijden voorkomen. We zien dit steeds vaker gebeuren. Hoe eerder je leert hoe je je hormonen een beetje in balans houdt, hoe beter het is. Op deze manier vergroot je de kans om zonder noemenswaardige problemen door de overgang te zeilen.
Wat hormonen betreft hebben mannen het makkelijk: bij hen speelt het hormoon testosteron de belangrijkste rol. Dat is net een schuifknop: het gaat in de puberteit vrij snel van laag naar hoog en zo vanaf hun 40ste gaat het heel langzaam weer van hoog naar lager. Vrouwen zitten hormonaal veel ingewikkelder in elkaar. Voor het bijzondere wonder dat wij nieuw leven in ons kunnen laten groeien is een hele schakelkast nodig, waarbij alles met alles verbonden is. Onze hormonen hangen als het ware als een spinnenweb met elkaar samen. Wat zijn nu signalen dat je hormonen uit balans zijn? Er zijn er meer maar ik noem hier vijf belangrijke.
1. Je hebt onbeheersbare eetbuien
Er kunnen allerlei oorzaken ten grondslag liggen aan onbeheersbare eetbuien. We onderschatten doorgaans de effecten die voedselverslaving op ons kan hebben. Veel voedsel uit een fabriek is dusdanig bewerkt met zout, zoet en vet dat het een opium-achtige invloed heeft op onze hersenen. We verlangen hierdoor steeds vaker naar méér. Eetbuien kunnen ook tijdelijk troostend voor ons zijn; we eten terwijl we eigenlijk verlangen naar een knuffel, een compliment, aandacht of simpelweg rust. Hier liggen allemaal hormonale disbalansen aan ten grondslag. Teveel cortisol of insuline kan ons doen snakken naar zoetigheid of wijn en een bijnieruitputting kan leiden tot een disbalans in onze vochthuishouding, waardoor we behoefte krijgen aan zout. Te weinig serotonine en oxytocine kan ons doen snakken naar troosteten. Of knuffels!
2. Je kunt moeilijk gewicht verliezen
Je gewicht is naar mijn mening veel meer een gevolg van de (dis)balans van je hormonen dan van wat je eet of hoeveel je beweegt. Natuurlijk heeft voeding en beweging ook invloed, maar als je hormonen uit balans zijn dan kan je dik worden van de lucht. Of dik blijven. Teveel insuline in je bloed zorgt ervoor dat je op dat moment geen vet kunt verbranden. Teveel xeno-oestrogenen uit je voeding of gifstoffen uit je omgeving kunnen zorgen voor hardnekkige vetopslag. Een traag werkende schildklier zorgt ook voor een lage vetverbranding. Kortom: gezond eten maar toch vet of vocht vasthouden wijst ook vaak op een hormonale disbalans.
3. Je hebt last van stemmingswisselingen
Veel vrouwen ervaren dat hun humeur afhankelijk is van hun cyclus: de dagen voorafgaand aan de menstruatie kunnen sommige vrouwen zo’n kort lontje hebben dat ze zichzelf niet meer herkennen. Ze balen er zelf van maar hebben het gevoel dat ze er weinig invloed op uit kunnen oefenen. Deze stemmingswisselingen zijn eveneens het gevolg van hormonen die ten opzichte van elkaar uit balans zijn geraakt. Pre Menstrueel Syndroom of PMS is niets anders dan een hormonale disbalans. Het zijn je hormonen!
4. Je voelt je opgefokt en opgebrand tegelijkertijd
In dit geval is het hormoon cortisol uit balans. Chronische stress zal zorgen voor hoge niveaus van cortisol in je lichaam, je lichaam denkt namelijk dat er gevaar is en zal je op scherp laten staan. Dit hoge niveau van cortisol verstoort echter allerlei herstelprocessen en balansen in je lichaam. Fluctuerende niveaus van cortisol kunnen je het gevoel geven dat je enerzijds opgefokt bent en tegelijkertijd opgebrand. Je kunt ’s avond laat maar niet in bed komen en ’s morgens vroeg ben je uitgeput. Cortisol is het hormoon dat wordt gemaakt in je bijnieren. Als je bijnieren het uiteindelijk opgeven omdat er continu zoveel cortisol aangemaakt moet worden, kan er sprake zijn van bijnieruitputting, en dan ben je nog verder van huis.
5. Je hebt een lager libido dan ooit
Een laag libido bij vrouwen kan absoluut als oorzaak hebben dat je hormonen uit balans zijn. Maar liefst 70% van de klachten over een laag libido heeft een hormonale oorzaak. Ook wij vrouwen hebben testosteron nodig om zin te krijgen in vrijen. Normaal gesproken maken we dat ook in voldoende mate aan, alhoewel veel minder dan mannen uiteraard. Een teveel aan oestrogeen of juist ook een te weinig aan oestrogeen kan de oorzaak zijn van een te laag testosteron. Maar ook ons schildklierhormoon- en cortisolniveau hebben hier invloed op. Begrijp je inmiddels hoe ingewikkeld ons hormonale systeem in elkaar zit en hoe alles met elkaar samenhangt?
Vijf manieren om je hormonen weer in balans te krijgen
Als je een plant die er wat slapjes of ongezond uitziet weer gezond wilt maken, is het beste wat je kan doen deze in goede grond zetten. Zorgen voor gezonde voeding is altijd de basis. Maar voeding is meer dan alleen wat je in je mond stopt. Wat zijn vijf goede manieren om ervoor te zorgen dat je hormonen weer in balans komen?
1. Eet zoveel mogelijk natuurlijke (groene!) voeding
Ons lichaam komt uit de natuur en herkent alleen natuurlijke, onbewerkte voeding. Voeding dus die niet uit een fabriek komt: dit werkt het beste voor je lichaam, en dus ook voor je hormonen. Natuurlijke voeding eten valt in onze samenleving niet altijd mee, de verleidingen liggen overal op de loer. Vooral suikers zijn een enorme verstoorder van je hormoonbalans. Het is een kwestie van langzaamaan wennen; je lichaam is een langzaam organisme dat het niet fijn vindt als je je voedingspatroon van vandaag op morgen helemaal omgooit. Begin met het in huis halen van meer verse groenten en fruit. Vooral groene groenten helpen mee je hormonen in balans te krijgen. Het bladgroen hebben we namelijk nodig voor onze lever, die een teveel aan hormonen moet afbreken. Hoe je met voeding je hormonen kunt beïnvloeden kun je lezen in mijn boek Het Energieke Vrouwen VoedingsKompas. Klik daarvoor hier.
2. Zorg voor goede en voldoende slaap
Er is waarschijnlijk niets beters wat je kunt doen voor je gezondheid en hormoonbalans dan goed en voldoende slapen. Veel vrouwen komen echter ’s avond laat pas een beetje aan zichzelf toe. Daarom vinden ze het moeilijk om bijtijds naar bed te gaan en te zorgen voor voldoende slaap. Vrouwen hebben meer slaap nodig dan mannen; acht uur slaap per dag is voor veel vrouwen optimaal. Maak van het naar bed gaan een rustgevend ritueel: zet je televisie of computer bijtijds uit, neem een heerlijk bad of lekkere douche, verwen jezelf, zorg voor een fijne slaapkamer en zorg vooral dat je tot rust komt.
3. Drink voldoende vitaal water
De basis van een gezonde hormoonhuishouding is een gezonde vochthuishouding. Een goede vochthuishouding zorgt ervoor dat alle herstelprocessen in je lichaam zo goed en snel mogelijk kunnen verlopen. Ook het afvoeren van afvalstoffen is van essentieel belang en dat wordt door je vochthuishouding geregeld. Veel vrouwen lopen ongemerkt uitgedroogd rond. Het kan zijn dat ze te weinig vitaal water drinken. Het kan ook gebeuren dat ze teveel dranken drinken die hun vochthuishouding juist uit balans gooien. In sommige gevallen is hun lichaam al zó uit balans dat de cellen in hun lichaam het kraanwater niet goed meer kunnen opnemen. Wil je meer weten over het herstellen van je vochthuishouding, dan is de Masterclass Vitaliseer je Vochtbalans misschien iets voor jou.
4. Smeer alleen op je huid wat je in je mond durft te stoppen
Vrouwen smeren en spuiten doorgaans veel méér op hun huid dan mannen. Als het gaat om kokosolie als lotion of citroensap als deodorant dan zou er niets aan de hand zijn. Helaas absorberen wij doorgaans met onze cosmetica en verzorgingsproducten in de loop der tijd een hele soep aan chemische stoffen. Lees de etiketten in je badkamer er maar eens op na. De basis van deze chemische stoffen is bijna altijd aardolie: van oorsprong een natuurproduct, net als wij. Ondanks alle bewerkingen van aardolie tot gezichtslotion worden deze stoffen nog steeds door ons lichaam herkend want ze lijken erg op ons vrouwelijke hormoon oestrogeen. Omdat ons lichaam ze herkent kunnen deze chemische stoffen onze hormoonhuishouding danig in de war schoppen. Ze kunnen een sterk oestrogene werking hebben waardoor de balans met progesteron zoek raakt. Daarom is het belangrijk te stoppen met het smeren van chemische stoffen op je huid.
5. Zorg voor voldoende ontspanning
De grootste verstoorder van je hele hormoonhuishouding is cortisol: het hormoon dat je lichaam aanmaakt bij teveel en te langdurige stress. Cortisol is een sloophamer voor je lichaam; het kan letterlijk de eiwitten van je haren, nagels, huid en spieren opeten, want het heeft die eiwitten nodig als grondstof. Je lichaam zal er alles aan doen om je te laten overleven: met een rimpelige huid en brokkelige nagels kan je nog prima overleven denkt het. En terecht. De beste remedie tegen stress is om er iets tegenover te zetten: meestal is dit ontspanning. Ontspanning is voor iedereen verschillend. Zoek en vind een gezonde vorm van ontspanning waardoor je echt kan voelen dat de stress uit je lichaam trekt. Gebruik deze vorm van ontspanning vaker en maak er tijd en ruimte voor in je leven. Al denk je dat jij het niet zo nodig hebt, je lichaam heeft het wél heel hard nodig. Wees lief voor je lichaam en het zal lief voor jou zijn!
